Publicatiedatum 30-03-2023 Laatst gewijzigd 18-09-2023
Thriller is het best verkochte album aller tijden en leverde liefst zeven top 10 hits op. Toch is de zesde soloplaat van Michael Jackson veel meer dan een verzameling indrukwekkende statistieken. Het album dat deze maand precies 40 jaar geleden verscheen was een muzikale en culturele game changer.
Photo: Dick Zimmerman
Alles aan Thriller is uitzonderlijk. Natuurlijk in de eerste plaats de statistieken. Het was het album waar in 1982 reikhalzend naar uitgekeken werd. Michael Jackson was al een ster, vanwege zijn verleden in The Jackson 5 (en later The Jacksons) en zijn soloplaten, waarvan met name Off The Wall in 1979 had laten zien dat de zanger heel best op eigen benen kon staan. Thriller lag op 30 november 1982 in de winkel. Het album schoot wereldwijd meteen naar de top van de albumlijsten. Alleen in Amerika al zou het liefst 37 weken de eerste plaats van de Billboard albumchart bezet houden. In de aanloop naar het album had Michael Jackson de ambitie uitgesproken dat elke song op Thriller een ‘killer’ moest zijn. Hij hield woord. Liefst zeven van de negen albumtracks werden gigantische hits: Billie Jean, Beat It, Wanna Be Startin’ Somethin’ , Human Nature, P.Y.T. (Pretty Young Thing) en Thriller. Ze haalden moeiteloos de Amerikaanse top 10 en elders was het succes nauwelijks minder.
Thriller was ook een bijzonder album vanwege de zo hele verschillende werelden die er samenkwamen. Zwarte artiesten werkten, uitzonderingen daargelaten, destijds doorgaans met zwarte muzikanten en producers. Hun platen werden uitgebracht door gespecialiseerde soul en blues labels, terwijl de songs gedraaid werden door radiostations die een hoofdzakelijk zwart publiek bedienden. Michael Jackson was daar met zijn lange historie bij het beroemde soullabel Motown zelf een product van die zwarte zuil. Het was een patroon waar hij zich met Thriller definitief aan wist te onttrekken. Het album werd, net als de voorganger Off The Wall, geproduceerd door Quincy Jones. Deze had toen al een indrukwekkende loopbaan achter de rug als componist, orkestleider, producer en artiest, met een verleden met grootheden als Count Basie en Frank Sinatra.
Hoewel diens wortels diep in de Amerikaanse jazz zaten, ontwikkelde hij zich – mede dankzij Michael Jackson – tot een inventieve popproducer waar kwaliteit en hit-potentie elkaar nooit in de weg zaten. Terwijl Quincy Jones een belangrijke link met zijn eigen zwarte cultuur was, liet Michael Jackson een aanzienlijk deel van zijn album inspelen door de leden van de hagelwille rockband Toto. Het was een heel bewuste keuze. Thriller moest een universeel geluid krijgen. Het beste voorbeeld daarvan was het rock-achtige Beat It, dat opgetild werd door een gierende gitaarsolo van gitaar-god Eddie van Halen. Michael Jackson sloeg daarmee een brug tussen werelden die voorheen onverenigbaar leken, die van de hardrock en de zwarte muziek. Minstens zo bijzonder was de samenwerking met Paul McCartney in het speelde duet The Girl Is Mine. De bijdrage van een ex-Beatle aan een album van Michael Jackson maakte extra duidelijk dat er met Thriller iets bijzonders aan de hand was.
Hoewel Michael Jackson met een bijna speels gemak over culturele barrières heen sprong, bleek de buitenwereld daar meer moeite mee te hebben. Vooral in Amerika bestond de entertainmentwereld al tientallen jaren uit scherp afgebakende segmenten. De kans om als zwarte artiest bij een groot wit publiek door te breken was dan ook niet groot. Otis Redding en Sly and the Family Stone die kortstondig schitterden dankzij hun optredens op respectievelijk Monterey en Woodstock waren eerder de uitzondering die de regels bevestigden. Het waren witte acts als The Beatles, The Rolling Stones, Led Zeppelin, Elton John en ABBA die in de jaren zestig en zeventig uit konden groeiden tot supersterren.
Voor zwarte artiesten was er een glazen plafond waar Michael Jackson in eerste instantie ook tegenaan stootte. MTV was in augustus 1981 begonnen met uitzenden en in luttele maanden groeide de clipzender uit tot een allesbepalende speler in de muziekwereld. Wie een hit wilde scoren, kon maar beter een oogverblindende video schieten en hopen dat die bij MTV hoog in roulatie zou gaan. De zender richtte zich in het begin op een hoofdzakelijk wit publiek, dat de clips voorgeschoteld kreeg van Amerikaanse rock bands en Britse new wave en synthpop groepen. De deur leek dan ook gesloten te blijven voor Michael Jackson en zijn singles. De zanger kon echter terugvallen op platenbaas Walter Yetnikoff die als een menselijke koevoet optrad. Hij liet de leiding van MTV in niet mis te verstane bewoordingen weten dat als de video’s van Billie Jean en Beat It niet gedraaid zou worden, hij alle artiesten van zijn label terug zou trekken.
Het was vanzelfsprekend een weinig aanlokkelijk vooruitzicht en MTV bezweek dan ook meteen. Het duurde niet lang of de video’s van Michael Jackson waren vrijwel elk uur te zien, in alles huiskamers over de hele wereld. Andere tv- en radiozenders volgden al snel. Het was een culturele omslag waar in de jaren daarna talloze andere zwarte artiesten van profiteerden. Prince, Lionel Richie, Whitney Houston, Terrence Trent D’Arby, Beyoncé en hele generaties r&b en hip-hop artiesten kregen dankzij deze omslag toegang tot een breed en vooral multiraciaal publiek. Thriller was daarmee een album waarmee regels en gewoontes die decennia hadden vastgelegen, herschreven werden. Het album werd de game changer van de popmuziek.
Het is zegt veel over de visie van Michael Jackson en zijn team dat de mogelijkheden dit het relatief nieuwe fenomeen van de videoclip bood maximaal uitgebuit werden. Dat bleek vooral tijdens de lancering van de single Thriller. Het titelnummer van het album leende zich dankzij de angstaanjagende geluidseffecten bij uitstek voor een video vol suspense. De clip werd geschoten door John Landis, een Amerikaanse filmmaker die in voorgaande jaren succes had gehad met o.a. The Kentucky Fried Movie, National Lampoon’s Animal House, The Blues Brothers en An American Werewolf in London. Het was begin jaren tachtig bepaald geen gewoonte om voor een clip een regisseur uit de ‘echte’ filmwereld aan te trekken, maar ook dit was een barrière die Michael Jackson met Thriller slechtte. De zeker voor die tijd spectaculaire clip voor Thriller ging wereldwijd op 2 december 1983 in première. Het had dankzij de filmische kwaliteit en de speelduur van bijna 14 minuten de allure van een bioscoopfilm. Het kluisterde honderden miljoenen wereldwijd aan de beeldbuis. Over de beelden van de zanger die transformeerde tot een weerwolf werd nog lang nagepraat.
In 1984, twee jaar na het uitkomen van Thriller, stelde het toonaangevende blad Time vast: ‘Michael Jackson het grootste popverschijnsel sinds The Beatles.’ Daar was niets tegenin te brengen. Alles was te danken aan Thriller, het album dat de popwereld omgewoeld had. De actuele heruitgave van de plaat herinnert ons er aan dat het succes voor het overgrote deel aan de muzikale inhoud van het album te danken was. Thriller is een gevarieerd album met rock, pop en dansbare muziek, dat toch voelt als een eenheid. Er staat geen zwakke song op de plaat. De productie van Quincy Jones is 40 jaar na dato nog altijd spectaculair. Terwijl de meeste popmuziek uit de jaren tachtig behoorlijk gedateerd klinkt, heeft de tijd nauwelijks vat gekregen op de sound van Thriller. Van de iconische hoes tot de sound en de songs, alles klopte. De culture impact was enorm, maar Thriller was ook de ultieme artistieke triomf van Michael Jackson.
Voor degenen die het decennium bewust hebben meegemaakt, is het altijd weer even slikken: de jaren 80 liggen alweer bijna 35 jaar achter ons. Toch blijft het tijdperk ons...
De komst van MTV op 1 augustus 1981 wordt nog steeds gezien als de geboorte van het muziekvideo tijdperk. Maar het idee om populaire muziek te koppelen aan bewegend beeld was...
