Publicatiedatum 05-06-2023 Laatst gewijzigd 18-09-2023
“There’s one life, one love, so there can only be one king.”
Het is een van de meest fanatiek besproken onderwerpen in 50 jaar hiphop: welke rapper is de grootste aller tijden; in de eindeloze discussies offline en online steevast afgekort tot ‘the GOAT’: the Greatest Of All Time.
Het is een vermakelijk tijdverdrijf voor liefhebbers van de kunst van rap en levert, net als bij bijvoorbeeld de meeste sporten, nooit een écht sluitend antwoord op. Daarvoor verschillen individuele smaken en voorkeuren te veel – de één let vooral op techniek, de ander meer op vorm en stijl, een ander focust juist weer op inhoud. Het is ook ondoenlijk MC’s uit totaal verschillende tijdperken écht te vergelijken.Los van die nuances zijn er wel een aantal namen die eigenlijk altijd terugkeren in de GOAT-discussie. Een handvol namen waarvan vrijwel iedereen die hiphop volgt, in elk geval wel onderschrijft dat ze top-kandidaat zijn voor de titel.
Eén van die selecte en geliefde rappers wiens tijdloze reputatie als generatie-overstijgende hiphoplegende wereldwijd wordt erkend – één van de hiphop-acts die al decennia unaniem wordt gelauwerd als een van de grootste rappers ooit – is Nasir bin Olu Dara Jones, beter bekend als rapper Nas uit Queensbridge, New York.Nas was een tiener toen hij voor het eerst indruk maakte met gastoptredens en singles, en 20 toen hij in 1994 debuutalbum Illmatic uitbracht. Het was meteen een mijlpaal van een album en is nog steeds een van de meest geprezen hiphopklassiekers in de geschiedenis. Een album met een vergelijkbare impact als het werk waarmee Run DMC in de jaren 80 de eerste fase van The Golden Era aftrapte – die bloeiende en creatieve periode waarin rap als kunstvorm-op-plaat een enorme vlucht nam – of bijvoorbeeld de invloedrijke albums van A Tribe Called Quest in de vroege jaren 90.
Illmatic is een tijdloze klassieker in een genre dat voortdurend in beweging is en vaak inzet op de laatste trends, geluiden en technologische mogelijkheden. Het is een cool, compact en coherent meesterwerk dat drie decennia na dato nog steeds fris, urgent, meeslepend en muzikaal overdonderend klinkt. Het debuut van Nas was een hoogtepunt van de periode in rap die The Golden Era wordt genoemd, en kondigde een nieuw tijdperk aan: een wisseling van de wacht in hiphopbakermat New York.
Nas was toen hij zijn klassieke debuut uitbracht al zo’n onderscheidend raptalent, dat hij op zijn eerste album rapte op producties van legendarische producers als onder anderen Q-Tip van A Tribe Called Quest, Large Professor en DJ Premier. Nas was jong en hongerig – een rapper die zich vanaf dag 1 een groots verteller toonde en met poëtische en bespiegelende beelden en zijn geweldig flexibele, soepele rapstijl, luisteraars meenam in zijn leven, zijn buurt en zijn gedachten.
Het album is voor generaties liefhebbers ook een mijlpaal voor een specifiek hiphopgeluid in New York. Het summum van het in dat tijdperk dominante boombap-geluid in de scene, met creatieve inzet van warme samples, diepe bassen en rauw klappende drumbreaks. Warm, organisch en bezield – zowel tekstueel als muzikaal. De lat ging ter plekke omhoog: op het gebied van raptechniek, productiekwaliteit, artistieke gelaagdheid. Voor grote rappers in de generaties na Nas, zoals bijvoorbeeld Kendrick Lamar en J Cole, is Nas hét referentiepunt bij uitstek wanneer het gaat om hun eigen creatieve ambities, en een cruciale inspiratiebron bij het maken van hun eigen invloedrijke werk.
De impact van Illmatic staat in de geschiedenis van rap, en ook in het werk van Nas zelf, op eenzame hoogte. En het album was het daverende vertrekpunt van een van de meest boeiende oeuvres in hiphop.
Van alle hiphop-acts die in die gouden periode zoveel indruk maakten, is Nas een van de weinigen die ook de decennia erna bleef imponeren. Hij zocht zo nu en dan aansluiting bij trends of formules die het op dat moment goed deden, maar bleef ook opvallend trouw aan datgene dat van hem vanaf het begin een van de interessantste rappers maakte om naar te luisteren. Hij is een briljante verteller die steeds op zoek is naar nieuwe verhaalstructuren, beklijvende metaforen en creatieve formats en concepten. Hij verweeft zijn inhoudelijk vaak ingenieus vormgegeven teksten vervolgens op ijzersterke wijze in het ritme en de muzikale details van een track.
Nas is de rapper die kriskras in zijn oeuvre kan verwijzen naar terugkerende karakters, die prachtige creatieve verteltechnieken gebruikt, en bijvoorbeeld zijn kritiek op hoe jonge generaties met de voor hem zo waardevolle cultuur omgaan, artistiek sterk kan verpakken in een beklemmend verhaal over een spookstad waarin oude helden en grondleggers niet meer bestaan. Voortdurend liefdevol, gepassioneerd, betrokken, kritisch en empathisch. En bijzonder krachtig in wonderschone taal, en eenvoud.
Na Illmatic maakte tweede album It Was Written in 1996, dat binnenkwam op nummer 1 in de Amerikaanse albumlijst, van Nas ook ver buiten de hiphopscene een superster. Onder meer geholpen door single If I Ruled The World (Imagine That), met Lauryn Hill, die op dat moment met Fugees zo ongekend succesvol was. Niet elk album dat hij uitbracht werd jubelend ontvangen, maar Nas bleef experimenteren, concepten uitproberen, nieuwe muzikale bondgenoten zoeken. Het zorgde ervoor dat, van supergroep The Firm tot Stillmatic, en van Hip Hop is Deadtot Distant Relatives met reggae-kroonprins Damian Jr. Gong Marley, zijn carrière ongekend vitaal bleef.
Pas in 2020, zesentwintig jaar na zijn klassieke debuut, won Nas zijn eerste Grammy Award ooit. Voor het album King’s Disease, een van de vier sterke platen die hij de afgelopen jaren uitbracht met producer Hit-Boy – in alweer de zoveelste nieuwe, productieve en creatieve fase voor één van de grootste rappers aller tijden.
