Publicatiedatum 02-01-2023 Laatst gewijzigd 18-09-2023
Billie Jean van Michael Jackson zorgde 40 jaar geleden voor een historisch keerpunt. De tweede single van het succesalbum Thriller, dat op 3 januari 1983 uitkwam, was het allereerste nummer van een zwarte artiest die hoog in roulatie ging bij de clipzender. Het was een doorbraak waar talloze zangers en groepen sindsdien van geprofiteerd hebben.
MTV ging op 1 augustus 1981 in de lucht. De zender was een instant succes. Over de hele wereld nestelden miljoenen jongeren zich voor de beeldbuis om zich te vergapen aan de clips van hun favoriete artiesten. De muziekindustrie speelde er ook gretig op in. Om een artiest of band door te laten breken naar een breed publiek was voortaan een spectaculaire video nodig. Natuurlijk werden er in de jaren 60 en 70 ook al filmpjes bij singles gemaakt, maar vooral dankzij MTV werd de videoclip zowel een kunstvorm op zich als een essentiële marketingtool.
MTV richtte zich in het begin zich wel op een hoofdzakelijk wit publiek, dat bediend werd met de video’s van de actuele pop, rock en new wave bands. De zender heeft altijd ontkend dat er sprake was van discriminatie. Het was vooral een overweging die gebaseerd was op marketing en de focus op een specifieke doelgroep. De bizarre consequentie was wel dat de clips van Michael Jackson, die na het uitkomen van Off The Wall en Thriller was uitgegroeid tot een van de grootste popsterren van zijn tijd, aanvankelijk niet te zien waren op de muziekzender.
Over hoe de doorbraak geforceerd werd, lopen de lezingen uiteen. De managers van MTV verklaarden later dat zijzelf tot het inzicht waren gekomen dat ze Michael Jackson niet langer konden negeren. De verantwoordelijken bij Sony, de platenmaatschappij van de zanger, houden vol dat de muziekzender daarbij een ferm handje geholpen moest worden.
Walter Yetnikoff, de toenmalige baas van Sony, heeft altijd geclaimd dat hij de koevoet was waarmee de deur open gewrikt werd. De Amerikaan had een aanzienlijk aandeel gehad in het succesverhaal van acts als Barbra Streisand, Bruce Springsteen, Earth, Wind & Fire en Billy Joel. Het was een man die dus gewicht in de schaal legde. Dus zal er ook geluisterd zijn toen hij begin 1983 contact opnam met MTV om te informeren waarom de video van Billie Jean, de tweede single van Michael Jacksons’ Thriller, niet bovenaan hun play-list prijkte.
Aan de clip kon het niet liggen. De paranoia-achtige sfeer van het nummer was vertaald naar een speels filmpje waarin de Michael Jackson een ongrijpbare ster is die achtervolgd wordt door een paparazzo. De dansmoves van de zanger op lichtgevende tegels maakte het helemaal af. Volgens de overlevering liet Walter Yetnikoff MTV in niet mis te verstane bewoordingen weten dat als Billie Jean niet terstond hoog in roulatie zou gaan, hij alle SONY-artiesten terug zou trekken. Op 10 maart 1983 ging de clip op de zender in première. Vanaf die dag was Michael Jackson meerdere keren per dag op MTV te zien, de eerste zwarte artiest die dat voor elkaar had gekregen.
De relatie tussen MTV en Michael Jackson kende een stroeve start, maar beide partijen profiteerden van deze kentering. Vanwege zijn exposure op de muziekzender bereikte de zanger een heel nieuw publiek, wat zich vertaalde naar een extra verkoop van 10 miljoen exemplaren van Thriller. De veelbekeken video van Billie Jean leverde hem ook een nieuwe wereldhit op, die alleen al in Amerika zeven weken op de eerste plaats van de Billboard Hot 100 bleef staan. Op zijn beurt wist MTV dankzij Michael Jackson een nieuw, veel meer divers publiek aan zich te binden, waarmee het martaandeel in de jaren die volgden alleen maar groter werd. Er is zelfs gesuggereerd dat Thriller daarmee de redding van de muziekzender was.
Veel belangrijker was dat Michael Jackson, Thriller en de single Billie Jean de deuren openden voor veel andere zwarte artiesten. Van Prince, Whitney Houston tot Terence Trent D’Arby, een hele generatie hip-hop acts en talloze anderen: allemaal profiteerden ze van de doorbraak die begin 1983 geforceerd werd. Thriller is met 70 miljoen verkochte albums nog altijd het succesvolste popalbum aller tijden. Liefst zeven van de negen tracks werden wereldhits. De video van Billie Jean wordt telkens weer ontdekt door nieuwe generaties. Op 10 juni 2021 werd het de eerste clip van een (solo)artiest uit de jaren 80 die op YouTube het magische aantal van 1 miljard views haalde. Het verhaal van Michael Jackson en MTV laat zien dat het belang van het album dat veertig jaar geleden verscheen nog veel groter is dan deze indrukwekkende statistieken vertellen. De tweede single van Thriller veranderde voor altijd de popcultuur.
Voor degenen die het decennium bewust hebben meegemaakt, is het altijd weer even slikken: de jaren 80 liggen alweer bijna 35 jaar achter ons. Toch blijft het tijdperk ons...
De komst van MTV op 1 augustus 1981 wordt nog steeds gezien als de geboorte van het muziekvideo tijdperk. Maar het idee om populaire muziek te koppelen aan bewegend beeld was...
