Elvis Presley: de plaat waarmee alles anders werd

In de popmuziek van de jaren 50 is het debuutalbum van Elvis Presley uit 1956 een onbetwiste mijlpaal. Het markeert het moment waarop de rock-‘n’-roll serieus genomen wordt. De plaat staat daarnaast vol opwindende songs en is gestoken in een hoes die inmiddels een iconische status heeft.

In de eerste jaren wordt rock-‘n’-roll door de Amerikaanse media en muziekindustrie gezien als een rage die ongetwijfeld snel weer over zal waaien. Zo wordt er ook mee omgegaan. Er wordt nauwelijks in artiesten geïnvesteerd. Aan lange termijnplanning wordt al helemaal niet gedaan. De liedjes worden uitgebracht op singles. De deftige lp’s zijn voorbehouden aan ‘echte’ muziek als jazz en klassiek. Elvis Presley verandert alles.

Tekst gaat verder onder playlist

Charisma

In het prille begin van zijn loopbaan is ook hij nog de typische singlesartiest. Als een van de zangers in de goedgevulde stal van het Sun-label in Memphis brengt hij liedjes als That’s All Right, Good Rockin’ Tonight, Baby, Let’s Play House en I Forgot To Remember To Forget uit op 45-toeren plaatjes met de karakteristieke goudgele labels. Vanwege zijn dan al enorme charisma en zijn fenomenale stem wordt hij al snel een landelijk bekende ster en dus te groot voor het label en de studio van zijn ontdekker Sam Phillips.

40.000 dollar

Elvis’ Manager Colonel Parker heeft contacten bij RCA Victor dankzij een van zijn eerdere cliënten, Eddy Arnold. Hij weet die platengigant ervan te overtuigen om het contract bij Sun Records af te kopen. RCA Victor telt daar uiteindelijk 40.000 dollar voor neer. Dat is een voor die tijd onwaarschijnlijk hoog bedrag. Het zorgt dan ook voor een schok in de Amerikaanse entertainmentindustrie. Zoveel geld is een deal met zo’n jonge, aanstormende rock-‘n’-roll zanger dus waard.

Heartbreak Hotel

De investering betaalt zich al snel terug. In januari 1956 komt de single Heartbreak Hotel uit, het debuut van Elvis Presley op RCA Victor. Het haalt de eerste plaats in de Amerikaanse Billboard Top 100, Cashbox Pop Singles Chart en de Country and Western chart. In het verre Engeland haalt het een tweede plaats in de nationale hitparade. Het explosieve rock-‘n’-roll nummer is daarmee de perfecte voorbode voor het allereerste album van Elvis Presley dat op 23 maart 1956 uitkomt. Heartbreak Hotel staat daar overigens niet op. In Amerika heeft het debuut simpelweg Elvis Presley, in Engeland krijgt het de titel ‘Rock ’n Roll’ mee. En een deels andere samenstelling.

Tekst gaat verder onder video

Ray Charles

Wie bang is voor de eventuele gevolgen van de overstap van Elvis Presley van het landelijke Sun naar het grootsteedse RCA Victor wordt met het debuut gerustgesteld. Al is het maar omdat het nieuwe label zo verstandig om een paar vertrouwd klinkende liedjes uit zijn Sun-tijd op de plaat te zetten: I Love You Because, Just Because, I’ll Never Let You Go (Little Darlin’) en het geweldige Blue Moon. Wel valt op dat het oudere werk nog geworteld is in de country-traditie, terwijl de nieuwe opnamen meer richting de rhythm-‘n’-blues neigen. Goede voorbeelden daarvan zijn Ray Charles’ I Got A Woman en Little Richard’s Tutti Frutti. Het album opent met een vonkende versie van Blue Suede Shoes, geschreven door zijn oude Sun-collega Carl Perkins. Alles bij elkaar is het een geweldige collectie songs die al vroeg het talent en de veelzijdigheid van de jonge Elvis Presley etaleert. Van ballads en rock-‘n’-roll tot rhythm-‘n’-blues – hij heeft overal de stem voor.

Little Richard

Het succes van het debuut overtreft de grootste verwachtingen. Heartbreak Hotel maakt van Elvis Presley begin 1956 een alom aanbeden tienerster, met alle opgewonden taferelen bij de concerten die daarbij horen. Op de golven daarvan vliegt Elvis Presley – het album – de platenzaken uit. Vooral in Amerika. Binnen de kortste keren worden er maar liefst een miljoen exemplaren van verkocht, wat RCA Victor een revenu van een miljoen dollar oplevert. Het debuut voert 10 weken de Amerikaanse Billboard album chart aan. Rock-‘n’-roll is dankzij Elvis Presley definitief big business geworden. Het belang van het eerste album van Elvis Presley reikt nog verder dan deze indrukwekkende statistieken. Het inspireert andere labels om in de maanden en jaren die volgen de eerste albums uit te brengen van hun rock-‘n’-roll acts, zoals MCA met Buddy Holly en zijn Crickets, het aloude Sun met Jerry Lee Lewis, Chess met Chuck Berry, Capitol met Gene Vincent, Liberty met Eddie Cochran en Specialty met Little Richard.

Tekst gaat verder onder video

Roze en groen

Vanwege de hoge muzikale kwaliteit en de vele deuren die het opent, is het debuut van Elvis een onbetwiste mijlpaal in de ontwikkeling van de popmuziek van de jaren 50. Het is een iconische status die nog versterkt is door het artwork. Zichtbaar geïnspireerd door de zwart-wit traditie van een jazzlabel als Blue Note wordt de voorkant van het album voorzien van een foto van Elvis Presley gemaakt door William V. ‘Red’ Robertson tijdens een optreden op 31 juli 1955 in de Fort Homer W. Hesterly Armory in Tampa, Florida. De zanger gaat tekeer op zijn akoestische Martin D-28 gitaar, die hij enkele maanden eerder in Memphis heeft aangeschaft. Het ontwerp ontleent z’n kracht vooral aan de expressieve roze en groene letters waarmee de voor- en achternaam van Elvis Presley afgedrukt zijn.

The Clash

Het debuut van Elvis Presley blijkt in de loop van de jaren ook in visueel opzicht artiesten en platenmaatschappijen te inspireren. De combinatie van een zwart-wit foto en de gekleurde letters wordt geadopteerd door o.a. Big Audio Dynamite met het album F-Punk, Chumbawamba en hun single Tony Blair, de Britse punkact Johnny Moped en hun cultsingle No One, het album Reintarnation van zangeres k.d. lang, het comeback album Rise Up van Sir Cliff Richard, The King Is Back!!! van de Amerikaanse garagerockers The Cramps en From Hell With Love van de Franse rockband The Blue Devils. Het mooiste eerbetoon aan die eerste, cruciale plaat van Elvis Presley is toch echt van The Clash. Het dubbelalbum London Colling uit 1979 – alom beschouwd als hun meesterwerk – wordt gesierd door een zwart-wit foto van bassist Paul Simenon die tijdens een optreden in Amerika op het punt staat zijn instrument kapot te slaan. De titel van het album is afgedrukt in roze en groen. De hint is duidelijk. Ook dit is een eerbiedige knipoog naar The King en zijn album uit 1956 dat de popmuziek definitief veranderde.