De tijdloze jaren ’80

Voor degenen die het decennium bewust hebben meegemaakt, is het altijd weer even slikken: de jaren 80 liggen alweer bijna 35 jaar achter ons. Toch blijft het tijdperk ons achtervolgen. Songs van weleer worden opnieuw hits en jonge artiesten en bands laten zich door datzelfde verleden inspireren. Wat is er toch zo bijzonder aan de popmuziek uit de jaren 80?

Het succes in 2022 van Kate Bush en haar song Running Up That Hill laat nog eens zien hoe universeel de aantrekkingskracht van popmuziek uit de jaren tachtig is. Het heeft natuurlijk voor een deel te maken met de dramatiek van de scene in de tv-serie Stranger Things waarin het nummer gebruikt wordt. Toch is het vooral de kwaliteit van de song die de Britse zangeres zo’n spectaculaire comeback bezorgde. Kate Bush is niet de enige artiest die profiteert van de veelbekeken Netflix-serie, die zich overigens ook afspeelt in de jaren 80. De reeks bezorgt andere hits uit die tijd zoals Material Girl van Madonna, Should I Stay Or Should I Go van The Clash, You Spin Me Round (Like a Record) van Dead Or Alive, Time After Time van Cyndi Lauper en Africa van Toto een lucratief tweede leven, vooral in de streaming charts. Dat laatste nummer krijgt nog een extra boost als het in 2018 gecoverd wordt door de Amerikaanse rockband Weezer – een suggestie van een fan.

Never Gonna Give You Up

In de achterliggende periode wordt van nog veel meer hits uit de jaren 80 het stof afgeblazen nadat ze gebruikt worden in films, tv-series of commercials. Of omdat ze gecoverd worden. Never Gonna Give You Up van de Britse popster Rick Astley groeit op social media uit tot een geliefde meme, wordt gebruikt in commercials en is bovendien – met de zanger zelf als gast – live gespeeld door Foo Fighters. Het klinkende resultaat: 1,2 miljard YouTube views.

De lijst is lang. Lorde covert Everybody Wants To Rule The World van het jaren 80 duo Tears For Fears. De catchy keyboardpartij van Take On Me van het Noorse a-ha wordt gesampeld voor het duet Feel This Moment dat Pitbull opneemt met Christina Aquilera. Careless Whisper van George Michael wordt herontdekt door een heel nieuwe generatie als het gebruikt wordt in de film Deadpool. Net zoals er een piek in de streamingcijfers komen nadat Living On A Prayer van Bon Jovi voorbij komt in het derde seizoen van de tv-serie Supergirl. Een sample van Tainted Love van Soft Cell – dat zelf een cover van een 60’s soulhitje is – duikt op in S.O.S. van Rihanna. Kortom, voor artiesten en samenstellers van soundtracks zijn de jaren 80 een onuitputtelijke muzikale schatkist.

• tekst loopt door onder de video

Flashdance

De 80’s klinken ook op een meer subtiele manier door in de popmuziek van de afgelopen jaren. De postpunk en new waven van weleer echoën door in Franz Ferdinand, Interpol, Viagra Boys, The Strokes, Arctic Monkeys en Arcade Fire. Voor het in 2021 verschenen album Sob Rock laat de Amerikaanse zanger, songschrijver en gitarist John Mayer zich inspireren door de soft rock van Toto ten tijde van – daar zijn we weer – Africa. De Canadese artiest Abel Makkonen Tesfaye alias The Weeknd beschouwt Michael Jackson en Prince als zijn belangrijkste invloeden, zoals vooral te horen is op zijn album After Hours uit 2020. Zoals Lady Gaga lang huizenhoog opkijkt tegen Madonna. Supersterren als Bruno Mars, Drake en Kate Perry laten zich ook allemaal op hun eigen manier inspireren door het decennium. Hoewel de titel 1989 natuurlijk in eerste instantie verwijst naar haar geboortejaar, wordt het album van Taylor Swift uit 2014 ook gedomineerd door synthesizers en drumcomputers waarmee het een heel sterke 80’s vibe krijgt. Minstens zo veelzeggend is de titel van Future Nostagica, het tweede werkstuk van de Britse zangeres Dua Lipa, dat uitkomt in 2020. Ook op dit door synthesizers en elektronische drums gedomineerde album waren de jaren 80 nadrukkelijk rond. Het nummer Physical is zelfs geënt op Flashdance, een typische jaren 80 muziek en tv-hit. Het is maar een willekeurige greep uit de bands en artiesten die zich door dat verleden laten beïnvloeden.

*tekst loopt door onder de video

Eigen geluid

De grote vraag is natuurlijk: wat is er nou zo bijzonder aan de popmuziek uit de jaren 80?

Het is vooral een tijdperk waar enorm veel gebeurde. In de zomer van 1985 kluistert Live Aid miljarden kijkers aan de beeldbuis, die zich vergapen aan de optredens van… Het festival dat opgezet is om hongerend Afrika een helpende hand toe te steken, groeit uit tot de Woodstock van deze generatie.

Dan zijn er nog de technologische ontwikkelingen. Natuurlijk zijn er al eerder in de popmuziek drumcomputers en synthesizers gebruikt, in de jaren 80 neemt de elektronica een enorme vlucht. In de eerste plaats in de typisch Britse traditie van synth-pop zoals die gemaakt wordt door o.a. Depeche Mode, Pet Shop Boys, Erasure, Visage, Spandau Ballet, Japan, Orchestral Manoeuvres In The Dark, Talk Talk en Tears For Fears. Het voorziet die groepen van een heel eigen, nieuw en erg herkenbaar geluid waarmee ze zich stevig vastklinken aan de jaren 80.

Aan de andere kant van de oceaan wordt veel van dit muzikale gereedschap gebruikt door een hele generatie jonge hip-hop artiesten. Hun raps begeleiden ze met drumcomputers, samples en fragmenten van lp’s. De rapcultuur neemt daarmee in de jaren 80 een vlucht en nog altijd geldt het als een van de meest succesvolle genres van dit moment. Het is een tijd waarin meerdere genres opbloeien, naast hio-hop o.a. ook house, synth-pop, r&b, Euro-dance en diverse vormen van extreme metal.

*tekst loopt door onder de video

Oogverblindende outfits

Van de synth-pop in Engeland tot de glamrock die Los Angeles onveilig maakt, de jaren 80 is in visueel opzicht ook nog eens een uitzinnig tijdperk. Hoog opgespoten kapsels, oogverblindende outfits en make-up. Het is een tijd van zien, maar vooral van gezien worden. De Amerikaanse hardrockband Mötley Crüe, Boy George en zijn Culture Club, Peter Burns en Dead Or Alive, ze trekken – letterlijk – alles uit de kledingkast om de zintuigen van hun publiek te bombarderen. Wie wel eens de extraverte creaties van Lady Gaga heeft gezien, hoeft dus niet ver te zoeken voor haar stilistische inspiratiebronnen.

De jaren 80 zijn kleurrijk in een nog veel belangrijker opzicht. Zwarte artiesten moeten het – vooral in Amerika – vooral hebben van hun eigen achterban en media. Voor de witte artiesten geldt hetzelfde. Als MTV op 1 augustus 1981 begint met uitzenden, richt het zich vooral op zogenaamde ‘album oriented rock’: hoofdzakelijk witte muziek. De zwarte artiesten komen er bekaaid af, zelfs een Michael Jackson die in 1982 geschiedenis aan het schrijven is met zijn album Thriller. Walter Yetnikoff, de toenmalige baas van platenmaatschappij CBS, dreigt MTV niet langer van clips te voorzien als die politiek niet verandert. MTV zwicht en zet Billie Jean, de tweede single van Thriller, hoog op de playlist. Het zet de deur open voor artiesten als Prince, Donna Summer, Herbie Hancock en Lionel Richie die in de maanden die volgen hits scoren met respectievelijk Little Red Corvette, She Works Hard For The Money, Rockit en All Night Long. Allemaal zwarte artiesten die eindelijk (ook) omarmd worden door een groot, wit publiek.

*tekst loopt door onder de video

Born in The USA

De jaren tachtig is daarnaast het tijdperk dat misschien wel de laatste generatie universele popsterren voortbrengt, zowel bands als artiesten. Michael Jackson met zijn Thriller, maar ook Prince die definitief een wereldster wordt dankzij de film en het album Purple Rain. U2 is weliswaar in de jaren 70 opgekomen, maar ook zij breken pas door in het daaropvolgende decennium. Zoals dat ook geldt voor Bruce Springsteen, die jaren van optreden, platen maken en nog meer optreden beloond ziet met het immense succes van Born In The USA. Het is ook in de jaren 80 dat de vriendelijke drummer van een symfonische band het tot wereldster kan schoppen: Phil Collins, die qua verkoopcijfers Genesis ruimschoots overvleugelt. George Michael ontworstelt zich aan Wham! en het tienerimago dat daaraan kleeft en groeit eveneens uit tot een megaster.

En dat alles in die jaren 80. Het is daarmee een kleurrijke tijd, waarin sterren geboren worden, goede muziek gemaakt wordt en barrières geslecht worden. Een uitgelaten periode – muzikaal en visueel – waarin even alles kan en mag. Tijdgebonden, maar op een rare manier dus ook tijdloos en nog altijd prikkelend, stimulerend en inspirerend. Kortom, van die jaren 80 zijn we voorlopig nog lang niet af.