Classic Album: Zo kwam Underworld tot klassieker Dubnobasswithmyheadman

Karl Hyde en Rick Smith, de vaste leden van Underworld, ploeteren gedurende de jaren tachtig zonder succes met hun muziek. Het album Dubnobasswithmyheadman uit 1994 verandert de zaak. De plaat geeft Underworld in de dance een zowat heilige status. Dit is wat vooraf ging.

Hyde en Smith, vrienden van de kunstacademie, vormen begin jaren tachtig de new wave band Freur. De naam Freur wordt niet uitgeschreven, maar gecommuniceerd als een logo. De start is nog aardig met de single Doot Doot, die in Engeland, Nederland en nota bene Nieuw Zeeland de Top 100 haalt. Op de singles die volgen zit echter niemand te wachten.

Freur wordt gevraagd de soundtrack te maken voor de (inmiddels cult-) horrorfilm Underworld uit 1985. Niet lang daarna houdt de band het voor gezien, om in 1987 terug te keren onder de naam Underworld, vernoemd naar de film. Let wel: gewoon als band, met drums, toetsen, zang en Karl Hyde op gitaar. Er worden twee albums uitgebracht… waar wederom niemand op zit te wachten. Enigszins gedesillusioneerd wordt ook dit project on hold gezet.

Als Rick Smith zich realiseert dat hij in een jaar slechts 120 pond heeft verdiend met zijn muziek, komt hij woedend de trap af en roept dat hij gaat stoppen met muziek. Zijn vrouw Tracy maakt hem duidelijk dat hij wel voor de muziek moet gaan, maar dat hij eindelijk zijn hart eens moet volgen. Daarnaast stelt Tracy voor om te verhuizen naar Romford, een suburb van Londen. Daar ontmoet Smith de 19-jarige dj Darren Emerson, die hem inspireert tot het maken van elektronische muziek. Emerson is van 1990 tot 2000 vast lid van Underworld.

• Karl Hyde, Darren Emerson, Rick Smith, Torhout/Werchter Festival, Torhout, 1996. (Foto: Gie Knaeps)

Karl Hyde trekt ondertussen naar Amerika, waar hij werkt in Paisley Park, de studio van Prince. Daarnaast speelt hij gitaar voor Debbie Harry in New York. Die brengt hem naar de meest waanzinnige plekken, waar hij constant aantekeningen over maakt. Hij raakt geïnspireerd door het leven in de grote stad. Gewapend met boeken vol aantekeningen en schetsen van songteksten trekt ook hij naar Romford. De net losgebarsten scene van house, techno en (illegale) raves zorgt voor nog meer inspiratie. Het leidt tot Dubnobasswithmyheadman. De plaat verschijnt op 24 januari 1994 en is een instant klassieker.

Naast veel inspiratie neemt Hyde ook een pittig drankprobleem mee terug uit Amerika. Het maakt hem depressief en destructief. Wel leidt het tot enkele hoogtepunten in het werk van de groep. Op de track ‘Cowgirl’ is de tekst ‘an eraser of love’ te horen, dat hij schreef over zichzelf tijdens een donkere periode vol zelfdestructie.

Hyde en Smith zijn onderdeel van designcollectief Tomato, dat ook verantwoordelijk is voor de hoes van Dubnobasswithmyheadman. Op de hoes staan stukken tekst van de track Born Slippy/NUXX, die merkwaardig genoeg níet op het album staat. Born Slippy verschijnt een jaar later op de soundtrack van de film Trainspotting van regisseur Danny Boyle. Zou er een Top 2000 voor dance bestaan, dan zou Born Slippy de dansbare Bohemian Rhapsody zijn. Het is de ultieme klassieker, die nog wekelijks wereldwijd op feesten wordt gedraaid. Ook al leidt Born Slippy al bijna twintig jaar tot totale euforie op dansvloeren en festivalweides, de track gaat over de duisternis van een alcoholverslaving. Hyde beschrijft de track in diverse interviews als ‘a cry for help’. In 1998 stopt Hyde met drinken, als Underworld de hele wereld over trekt met hun hypnotiserende shows. Gedurende de jaren negentig lukt het de groep zowel door de aard van hun muziek, die organisch voelt en veel tekst/vocalen bevat, én hun energieke live performance een brug te slaan naar de traditionele pop- en rockfestivals. Het maakt hun legacy alleen maar groter. Dat blijkt eens te meer als Hyde & Smith de Alpha op Lowlands 2023 helemaal plat spelen. Underworld kent dertig jaar na Dubnobasswithmehead nog altijd geen gelijke.