Alles over Tori Amos

Het is alweer dertig jaar geleden dat Tori Amos definitief doorbreekt met haar tweede album Under The Pink, een top 10 hit in meerdere landen. Het succes komt de Amerikaanse zangeres en muzikante niet aanwaaien.

Tori Amos leert al vroeg de harde les dat je de baas moet blijven over je eigen leven en loopbaan. In 1984 verhuist ze naar Los Angeles, net zoals veel andere jongeren die dromen van een leven in de spotlight. Het lijkt te lukken. Haar demo’s leveren een platencontract op met muziekgigant Atlantic. Niet veel later begint ze met haar band I Kant Tori Read aan de opnamen voor het debuutalbum. De titelloze plaat verschijnt na veel vertraging in 1988, wat alles te maken heeft met de moeizame sessies. Een legertje aan A&R-managers probeert van de jonge zangeres een typische 80’s rockchick te maken, inclusief schaarse kleding en ontplofte coupe. De zelfbewuste Tori Amos voelt zich er ongelukkig bij. Het album flopt en niet veel later valt I Kant Tory Read uit elkaar.

Little Earthquakes

Na deze valse start likt ze aanvankelijk haar wonden door allerlei sessiewerk te doen, onder andere voor Al Stewart. In 1990 en 1991 werkt ze toch weer aan een eigen album, alleen deze keer wel onder haar eigen voorwaarden. Het resultaat daarvan ziet in 1992 het licht als Little Earthquakes. Eindelijk krijgt het publiek de echte Tori Amos te horen – en te zien. Vanwege haar expressieve zang en de belangrijke rol voor haar pianospel ligt de vergelijking met Kate Bush voor de hand. Toch klinkt ze volkomen authentiek. Ze maakt indruk met de manier waarop ze zichzelf tekstueel blootgeeft in liedjes die gaan over haar religieuze jeugd, seksuele ontwikkeling en artistieke zoektocht. Een van de dapperste songs is Me And A Gun waarin ze verhaalt over hoe ze op 21-jarige leeftijd verkracht wordt.

Dominee

Tori Amos vestigt met dat echte debuut haar naam als een van de nieuwe talenten van de jaren 90. Het is een bestemming waarvoor ze in de wieg gelegd is. Myra Ellen Amos zoals ze eigenlijk heet, groeit op in een gezin waar muziek alom aanwezig is. Haar oudere broer en zus zitten allebei op pianolos. Haar vader is dominee en stimuleert zijn dochter van jongs af aan om haar muzikale hart te volgen. Met resultaat. Op haar derde schrijft ze al haar eerste liedjes. Toch duurt het dus lang voor ze haar weg vindt, maar eenmaal daar aangekomen, wijkt ze daar niet meer van af.

Under The Pink

Eind januari 1994 – 30 jaar geleden alweer – komt het belangrijke tweede album Under The Pink uit. De grote vraag is natuurlijk of Tori Amos het hoge niveau van haar debuut weet vast te houden. Het antwoord is een verlossend: ja! Opnieuw raakt de roodharige zangeres vele harten met haar prachtige composities, extraverte zang en openhartige teksten waarin ze geen thema uit de weg gaat – van seks tot religie. Het is niet alleen een nieuwe artistieke piek, het album bezorgt haar ook een commerciële doorbraak. Ze haalt in Engeland de eerste plaats van de albumlijst. In Nederland en vele andere landen verkoopt Under The Pink ook erg goed. In de vroege jaren 90 leert het publiek haar ook als live artiest kennen. En ook op het podium maakt ze grote indruk als ze zich – meestal gezeten aan de vleugel – totaal geeft in haar spel en zang.

Boys For Pele

In de decennia die volgen, vergeet ze nooit de harde les die ze in het Los Angeles van de jaren 80 leert: nooit je eigen principes verloochenen. In 1996 komt ze voor de dag met het minder toegankelijke album Boys For Pele, maar weet haar grote publiek toch in die artistieke reis mee te nemen. Om nog meer greep te krijgen op haar werkomstandigheden laat ze in Engeland haar eigen studio bouwen. From The Choirgirl Hotel uit 1998 is de eerste plaat die daar opgenomen wordt en opnieuw verrast ze haar publiek, ditmaal door de grote rol voor elektronica, trip-hop en andere impulsen uit de dance.

9-11

Als ze na verloop van tijd de indruk krijgt dat ze als artiest onvoldoende begrepen wordt door haar oude platenmaatschappij tekent Tori Amos begin jaren 90 bij Epic, onderdeel van platenfirma Sony. Het eerste resultaat dat die verbintenis oplevert, is het conceptalbum Scarlet’s Walk. Het komt tot stand na de aanslagen van 9-11 en die gebeurtenissen inspireren haar tot een ontdekkingstocht door haar eigen Amerika: de eigenschappen, de mensen en de geschiedenis.

Amerikaanse verkiezingen

Haar eigen toch vervolgt ze met albums als The Beekeeper dat deels geënt is op haar grote hobby – inderdaad bijenhouden – en American Doll Posse waarvoor ze in de huid kruipt van verschillende alter ego’s die een ‘posse’ vormen. Tori Amos blijft zichzelf met deze albums uitdagen en vernieuwen. En elke zichzelf respecterende Amerikaanse artiest moet natuurlijk een kerstplaat in het repertoire hebben. Tori Amos levert met Midwinter Graces in 2009 haar bijdrage aan die oude traditie. Op recente albums blijft ze haar openhartige zelf. Zoals op Native Invader waarop ze zingt over de medische issues van haar moeder, het onderzoeken van haar eigen roots en de uitkomst van de recente Amerikaanse verkiezingen.

*Foto: Paul Bergen (1994)

Piano

Want het zijn niet alleen de eigen zielenroerselen die Tori Amos bezighoudt. Ze zet zich bijvoorbeeld al 30 jaar in voor de Amerikaanse organisatie Rape, Abuse & Incest National Network (RAINN), waarvan de doelstellingen haar vanzelfsprekend heel na aan het hart liggen. Haar meest recente album Ocean To Ocean stamt uit 2021 en is deels gevormd door de coronacrisis en de dood van haar moeder. Haar dochter Natashya Hawley is in een drietal songs te horen. In muzikaal opzicht markeert het de terugkeer naar haar door piano gedomineerde aanpak.

Jeugdzonde

Afgaande op de creativiteit van de laatste jaren ligt er nog veel in het verschiet. Het muzikale leven van Tori Amos is dwingt bewondering af, maar is boven alles inspirerend. Het laat zien dat je in de harde wereld van de muziek succes kunt hebben terwijl je volledig trouw aan jezelf blijft. De zangeres kijkt lang met gemengde gevoelens terug op haar jaren met I Kant Tori Read. De tijd verzacht echter de herinnering aan dat rampzalige avontuur. In 2017 geeft ze zelfs toestemming voor de officiële heruitgave van het album, zowel digitaal als op cd en lp. De valse start is definitief een wijze les geworden.

(Selectieve) Discografie

Albums:

Little Earthquakes (1992)
Under the Pink (1994)
Boys for Pele (1996)
From the Choirgirl Hotel (1998)
Strange Little Girls (2001)
Scarlet’s Walk (2002)
The Beekeeper (2005)
American Doll Posse (2007)
Abnormally Attracted to Sin (2009)
Unrepentant Geraldines (2014)

Ocean To Ocean(2021)

Live albums:

To Venus and Back (1999)
Welcome to Sunny Florida (2004)
Gold Dust (2012) (met het Metropole Orkest)

Compilaties:

Tales of a Librarian (2003)
A Piano: The Collection (2006)

Topsingles:

Silent All These Years (1991)
China (1992)
Winter (1992)
Crucify (1992)
Cornflake Girl (1994)
God (1994)
Pretty Good Year (1994)
Past the Mission (1994)
Professional Widow (1996)
Spark (1998)
Bliss (1999)
A Sorta Fairytale(2002)
Taxi Ride (2003)
Sleeps with Butterflies (2005)
Big Wheel (2007)
Welcome to England (2009)
Flavor (2012)

Docu/Film:

Podcast: