Alles over The KLF

The KLF is een hitmachine, een pretentieus en controversieel kunstproject en bovenal een mysterie. In 1992 is de groep met zes miljoen singles ‘s werelds best verkopende act. Op het hoogtepunt van dat succes stopt The KLF. Ze verbranden bij wijze van (onduidelijk) statement een miljoen pond, verdwijnen in de anonimiteit en kondigen aan 23 jaar niks van zich te laten horen. En zo geschiedde. 

The KLF. In ieder fatsoenlijk journalistiek stuk zou nu tussen haakjes worden uitgelegd waar die letters voor staan. Alleen: The KLF staat nergens (meer) voor. Waarschijnlijk is het ooit begonnen als Kopyright Liberation Front, gezien de groep is begonnen in een tijd dat het samplen van bestaande platen nog opkwam en zonder grenzen gebeurde. Maar door de jaren heen hebben Bill Drummond (1953) en Jimmy Cauty (1956) er vele andere betekenissen aan gegeven. Kevin Likes Fruit, Kings of the Lower Frequency, Keep Looking Forward, net zo lang tot de verwarring compleet is.

Tijdens een optreden van The Clash in de jaren zeventig van de vorige eeuw bedenkt Drummond dat hij in een band wil. Hij vormt Big In Japan met oa Holly Johnson (later bekend als zanger van Frankie Goes To Hollywood) en Budgie (die later weer in Siouxsie and the Banshees zat, met Robert Smith op gitaar). Grote successen kent de band niet, maar mede door de latere successen van alle bandleden heeft Big in Japan wel een aardige cultstatus.

Drummond werkt na Big In Japan – na het opnemen van slechts zeven songs stopt de band – als manager van Echo & The Bunnymen. In 1986 wil hij de muziekindustrie verlaten, want hij is ‘helemaal klaar met de saaiheid van popsongs’. Maar juist dan breekt er een nieuw tijdperk aan. Hiphop is al overgewaaid uit Amerika en kort daarna komen house, techno en acid op. Muziek die gemaakt wordt met machines en vaak is opgebouwd met samples. Dit is de vonk die het vuur doet ontbranden. Drummond belt zijn vriend, kunstenaar Jimmy Cauty met de mededeling: ‘We gaan hiphop maken en noemen ons The Justified Ancients of MuMu (The JAMs, red.)’ Cauty, die zijn brood verdient als tekenaar van Tolkienposters en zelfs ‘s wereld best verkopende poster (een scène uit Lord of the Rings) heeft gemaakt, stemt in.

In 1988 verschijnt de single Doctorin’ The Tardis, die is opgebouwd uit samples van tv-serie Dr. Who en Rock’n’Roll van Gary Glitter. De track behaalt de hoogste positie in de UK. Nu Drummond en Cauty, altijd in om het systeem te provoceren, dit geintje onder de knie hebben, schrijven ze het boek The Manual – How To Have A Number One The Easy Way. Een handleiding waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je een megahit scoort. Hou je aan de regels en succes is gegarandeerd, beloven de auteurs. Mooi detail: Wessel van Diepen, in die tijd bekend als radio- en televisiepresentator, neemt de lessen uit het boek ter harte. Hij zal gedurende de 90’s wereldwijde successen behalen als producer van LA Style (van James Brown is Dead), Nakatomi en vooral de Vengaboys.

Voor The KLF moet het dan allemaal nog écht beginnen. Eerst verschijnt er wat chill out en ambient muziek, maar The White Room brengt de band tot het hoogste niveau. Singles What Time Is Love? , 3 A.M. Eternal en Last Train To Trancentral worden allemaal klappers van hits in heel Europa, Australië en ook Amerika. Als Drummond en Cauty in de studio in Londen bezig zijn met een track, maar het niet helemaal voelen zegt Cauty tegen Drummond: ‘Weet je wat deze track nodig heeft? Tammy Wynette.’ Het kost de mannen tot hun eigen verbazing geen enkele moeite om de ‘first lady of country’ aan de lijn te krijgen. Ze ziet een samenwerking wel zitten. Drummond reist af naar Nashville, maar Wynette heeft moeite de vocalen goed in te zingen. Gedesillusioneerd keert Drummond terug, maar met behulp van de nieuwste technieken lukt het de track af te maken. Resultaat: de allergrootste hit voor The KLF, Justified & Ancient. In de peperdure videoclips van de singles worden – veelal duistere – fantasiewerelden opgetrokken, die ook allemaal weer ergens familie van elkaar zijn. Wynette is het stralend middelpunt in de video van Justified & Ancient.

Cauty en Drummond, beide midden dertig en altijd rebellerend tegen het establishment, vinden zichzelf ineens terug als onderdeel van de muziekindustrie die ze eigenlijk verafschuwen. Al voor het grote succes zijn ze gestopt met het geven van interviews, wat de mystiek rond de groep alleen maar laat groeien. De ellende is compleet als ze tijdens de Brit Awards van 1992 worden uitgeroepen tot Group Of The Year. En tot overmaat van ramp gaat het om een gelijkspel: ook Simply Red krijgt de prijs. Wie denkt dat The KLF vervolgens braaf hun grootste hit spelen heeft het mis. Ze spelen 3 AM Eternal in een onherkenbare metalversie samen met grindcore band Extreme Noise Terror. Aan het einde schiet Drummond met een mitrailleur losse flodders op het publiek, dat bestaat uit de top van de internationale muziekwereld. Vervolgens dumpt The KLF een dood schaap op de stoep bij de after party. Op het schaap is een brief geplakt waarop staat: I died for you.

Op het moment dat de wereld aan hun voeten ligt, kondigt The KLF aan te stoppen. Ook wordt de productie van cd’s en platen per direct stopgezet. Ze geven geen verklaring en geen interviews. Wel verbranden ze een miljoen pond, op een eiland in Schotland. De impact van deze actie valt enigszins tegen, eenvoudigweg omdat mensen niet weten hoe ze er op moeten reageren. Ook het duo zelf worstelt met de nalatenschap van hun eigen actie, maar erover spreken doen ze niet.

Wanneer in 2017 de 23 jaar na het verbranden van het geld voorbij zijn, keert The KLF onder grote belangstelling inderdaad terug. Niet met muziek en ook niet met de beloofde verklaringen. Ze hebben een roman geschreven met de titel 2023. Vervolgens verdwijnen Drummond en Cauty in het muzikale niets.

Anno 2023 staat de muziek van The KLF warempel toch op de streamingdiensten. In de fantastische documentaire Who Killed The KLF? worden geheel in stijl veel antwoorden op vele vragen rondom de band gegeven. Maar, het levert ook weer nieuwe vragen op. Want in het universum van The KLF is niks wat het lijkt.

(Selectieve) discografie

Albums:

1987 (What the Fuck Is Going On?) (1987)
Who Killed The JAMs? (1988)
Chill Out (1990)
The White Room (1991)

Topsingles:

All You Need Is Love (1987)
What Time Is Love? (1988)
Make It Rain (1989)
Kylie Said to Jason (1989)
3 a.m. Eternal (1989)
Last Train to Trancentral (1990)
Justified and Ancient (1991)
America: What Time Is Love? (1992)
It’s Grim Up North (1991)
3 a.m. Eternal (Live at the S.S.L.) (1991)
Justified and Ancient (Stand by The JAMs) (1991)
What Time Is Love? (Live at Trancentral) (1991)
America No More (1991)
Justified and Ancient (All Bound for Mu Mu Land) (1992)

Boek:

The KLF – The Manual (How to have a number one the easy way)

John Higgs – Chaos, Magic and the band who burned a million pounds

Film:

Who Killed The KLF? (2021) – *Trailer: Who Killed The KLF? – trailer NL – YouTube

*(Vanaf 5 oktober 2023 te zien in de bioscoop)