Publicatiedatum 02-11-2023 Laatst gewijzigd 01-03-2024
James Joseph Brown is een van de pioniers van de funk en een belangrijke figuur in de 20e-eeuwse soulmuziek. Brown verdiende verschillende eretitels waaronder “The Hardest-Working Man in Show Business”, “Godfather of Soul”, “Mr. Dynamite”, and “Soul Brother No. 1”. Hij was een van de meest opwindende en invloedrijke performers die de popmuziek heeft voortbracht. In een carrière die meer dan 50 jaar duurde, beïnvloedde hij de ontwikkeling van verschillende muziekgenres. Brown was een van de eerste tien inductees in de Rock and Roll Hall of Fame. Hij was vooral een van de meest opwindende en invloedrijke performers die de popmuziek heeft voortbracht. James Brown was ook nog eens een onvermoeibaar strijder voor de rechten van zwart Amerika… ‘Say it loud – I’m black and I’m proud!’
Niets wijst er op dat James Brown in de wieg is gelegd voor de felle spotlight en het grote succes. Hij komt op 3 mei 1933 ter wereld in Barnwell, South Carolina. Er is dan schrijnende armoede. Zijn ouders leven voortdurend op voet van oorlog, waardoor de jonge James Brown al vroeg op zichzelf aangewezen is. Zijn leerschool wordt de achterbuurt van Elko, ook in South Carolina, waar hij al snel van het rechte pad af glijdt. Na een roofoverval komt hij zelfs een behoorlijke tijd achter de tralies terecht, een ervaring die hem ook tot inkeer brengt. Voortaan zal hij zijn tomeloze energie en ambitie gebruiken om succesvol te worden. Muziek moet de weg uit alle ellende worden. Bobby Byrd, een zanger, componist, muzikant en bandleider die hij in die periode ontmoet, belooft hem daarbij te helpen.
Live At The Apollo
Het gaat daarna voorspoedig. James Brown wordt lid van The Famous Flames, de groep van Bobby Byrd. Meteen al de eerste single, het zelfgeschreven Please, Please, Please, wordt in 1956 een grote hit. In de eerste plaats is het een doorbraak voor James Brown, aangezien het nummer vooral gedragen wordt door zijn smachtende zangpartij. Het wordt dan ook al snel James Brown and The Famous Flames. Het gezelschap onderwerpt zich aan een moordend tourschema, waarbij de zanger zich ontpopt tot een fenomeen dat met zijn driftige danspasjes, kreten uit de tenen en theatrale gebaren zijn publiek elke avond weer tot extase brengt. Legendarisch wordt het toneelstukje dat hij talloze keren opvoert: de uitgeputte zanger wil eigenlijk met een cape om de bezwete schouders de coulissen opzoeken, maar laat zich telkens overhalen om er nog een keer tegenaan te gaan. Hoe goed James Brown en zijn band ook zijn, is in 1963 vastgelegd op Live At The Apollo, nog altijd een van de allerbeste concertalbums aller tijden.
Cold Sweat
In de jaren die volgen, scoort James Brown nieuwe hits met songs als Papa’s Got A Brand New Bag, It’s A Man’s Man’s Man’s World, Cold Sweat, I Got The Feelin’ en Mother Popcorn. Hij weet zich daarbij op een spectaculaire manier te vernieuwen. Zingt hij op zijn eerste platen nog een rauwe mix van rhythm-‘n-blues, soul en gospel, in de tweede helft van de jaren zestig ontwikkelt James Brown en zijn band the J.B.s een strak, droog en hypnotiserend funkgeluid dat altijd met zijn naam geassocieerd zal worden. Het leidt allemaal tot een van zijn meest herkenbare songs: Get Up (I Feel Like Being A) Sex Machine. Een grote hit in 1970. James Brown haalt er dat jaar de 8ste plaats in de Nederlandse Top 40 mee. Soul Brother Number staat dan aan de absolute top. In die periode klinkt zijn invloed door in (relatief) jonge en baanbrekende funkbands en artiesten als Sly and the Family Stone, Funkadelic en Edwin Starr. Ook een jonge Michael Jackson, dan nog de vertederende blikvanger van The Jackson 5, adoreert James Brown.
Say It Loud – I’m Black And I’m Proud!
Zijn succes zorgt ervoor dat James Brown zich al snel wentelt in rijkdom. Toch vergeet hij nooit waar hij vandaan komt. Zoals hij ook een scherp oog blijft houden voor het lot van zijn zwarte broeders en zusters. Al in 1966 zet hij Don’t Be A Dropout op de plaat, waarmee hij jongeren in zwarte buurten oproept om hun school af te maken. Onderwijs is een van de belangrijkste manieren om maatschappelijke ongelijkheid te lijf te gaan, weet hij. Zoals velen met hem is hij geschokt als in 1968 dominee en burgerrechtenvoorvechter Martin Luther King vermoord wordt. Het zorgt voor rellen in vrijwel alle grote Amerikaanse steden. Behalve in Boston, waar James Brown met een direct uitgezonden tv-optreden de jongeren letterlijk van de straat weet te houden. De zanger gelooft alleen in vreedzaam protest. De moord op de zwarte voorman inspireert hem wel tot het zelfbewuste Say It Loud – I’m Black And I’m Proud, dat verschillende generaties zwarte jongeren inspireren in hun strijd voor rechtvaardigheid.
Living In America
Hoewel James Brown in het begin van zijn loopbaan voor zijn omgeving een strikt anti-drugs beleid voorstaat, krijgen diezelfde drugs hem later toch in zijn greep. Het brengt ook een duistere kant in hem naar voren. Vooral in de jaren tachtig haalt hij regelmatig het nieuws vanwege zijn aanvaringen met de sterke arm der wet, waarbij vrijwel altijd drank en drugs in het spel zijn. Ook op persoonlijk vlak is het zelden rustig, de zanger trouwt uiteindelijk vier keer. Vaak zijn het stormachtige relaties. Hij scoort in 1985 nog wel een wereldhit met het opvallend patriottistische Living In America, dat te vinden is op de soundtrack voor Rocky IV. Begin jaren 90 weet hij zijn demonen eindelijk te bedwingen. Hij maakt weer platen, maar zijn comeback viert hij vooral op de internationale podia. Altijd ondersteunt door een super-strakke band laat hij zien dat hij nog steeds ‘the hardest working man in showbizz’ is. Terwijl hij langzaam op leeftijd raakt, werkt hij zich nog altijd met een grenzeloze inzet in het zweet. Zoals hij bijvoorbeeld laat zien in 2004, als hij optreedt in het Hyde Park in Londen, met de Red Hot Chili Peppers – ook al een groep die beïnvloed is door Browns’ baanbrekende funkgeluid. Zijn laatste optredens vinden plaats in de zomer van 2006, waarbij de recensies in de pers en de reacties van het publiek unaniem positief zijn.
Dood
De dood van James Brown op de eerste kerstdag van 2006 schokt de wereld. In zijn directe omgeving komt het einde minder als een verrassing. De 73-jarige zanger kwakkelt al langer met zijn gezondheid, hij heeft immers een lange periode van drank- en drugsmisbruik achter de rug. Met hartfalen als gevolg van longontsteking lijkt er niets verdachts te zijn aan zijn doodsoorzaak. In de jaren die volgen, wordt in de Amerikaanse pers gesuggereerd dat er toch veel onduidelijkheden rondom zijn overlijden zijn. Wie is er die laatste uren aan zijn zijde geweest? Waarom gaat zijn gezondheid tijdens zijn laatste uren zo snel achteruit? En wie profiteert er allemaal van zijn verscheiden – vooral in financieel opzicht? En vooral: bezwijkt hij aan een slechte gezondheid of wordt hij daarbij een handje geholpen? Het is een mysterie dat voorlopig nog wel even voort zal woekeren.
Invloed
Over een aspect van James Brown bestaat geen spatje twijfel: zijn invloed op de popmuziek is enorm. In elk danspasje dat Mick Jagger nog altijd aan zijn tanige lijf weet te ontworstelen, zit iets van James Brown. Hij is het grote voorbeeld van een jonge Roger Daltrey; op het eerste album van The Who staan liefst twee James Brown-songs. Hij is een van de eerste artiesten die het zwarte zelfbewustzijn vertolkt. Een hele generatie discosterren en producers borduren voort op zijn funky ritmen. Zijn staccato zanglijnen leggen ook de basis voor de rapcultuur. Browns’ kreten en ritmen worden talloze keren gesampeld in de dance en hip-hop. Van Michael Jackson en Prince tot Jay-Z, allemaal zijn ze schatplichtig aan de godfather of soul, van hun muziek, hun danspasjes tot de manier waarop ze zich kleden. Een tweede James Brown is nooit opgestaan. Of zoals raper Chuck D van Public Enemy dat ooit verwoord heeft: ‘Tot op de dag van vandaag is er niemand zo funky geweest als James Brown. Niemand die zelfs ook maar in de buurt kwam.’ En zo is het.
(Selectieve) Discografie:
Albums die je niet links mag laten liggen
Live albums:
Compilaties:
Solid Gold: 30 Golden Hits (1977)
Topsingles:
TV Shows: The Ed Sullivan Show
Film: Get On Up (2014)
Podcast: The James Brown Mystery
Boek: The One: The Life and Music of James Brown door RJ Smith
Black Sunday, het tweede studioalbum van Cypress Hill, bestaat inmiddels 30 jaar. De plaat met hits als Insane In The Brain en Hits From The Bong bevat meerdere samples van...
