Publicatiedatum 05-02-2024 Laatst gewijzigd 01-03-2024
In de relatief korte tijd die zijn internationale loopbaan duurde, wist Bob Marley een onuitwisbare indruk achter te laten. Hij had een bepalende invloed op de ontwikkeling van de reggae en bracht een reeks inmiddels klassieke albums uit. In de jaren 70 ontpopt hij zich tot de charismatische ambassadeur van de rijke Jamaicaanse muziekcultuur.
Robert Nesta Marley, zoals hij voluit heet, wordt op 6 februari 1945 in Jamaica geboren. Hij brengt een groot deel van zijn tienerjaren door in Trenchtown, een wijk van Kingston. Samen met zijn boezemvriend Neville Livingston – die later bekend wordt als Bunny Wailer – deelt hij al vroeg een grote liefde voor ska, zoals die eind jaren 50 in Jamaica opkomt. Als sponsen zuigen ze alle muziek op, zoals de calypso uit de rest van de regio en de rhythm-‘n’-blues die door Amerikaanse radiozenders uitgezonden wordt. Het leidt allemaal als vanzelf tot het beginnen van een eigen bandje. Het stel verandert regelmatig van naam en samenstelling, maar in de loop van de jaren 60 stabiliseert de bezetting rond Bob Marley, Peter Tosh en Bunny Wailer. Het trio kiest definitief voor The Wailers als bandnaam. Onder die vlag worden eind jaren 60 en begin jaren 70 singles en albums gemaakt, waarmee vooral de lokale markt bediend wordt. Het zijn wel platen waarmee Bob Marley en zijn collega’s de basis leggen voor de reggae zoals de wereld die in de jaren 70 leert kennen, in muzikaal en tekstueel opzicht. Hoewel hij katholiek is opgevoed, verdiept Bob Marley in die periode ook steeds meer in het Rastafari geloof. Als gevolg daarvan laat hij vanaf dat moment zijn dreadlocks groeien.
Chris Blackwell
The Wailers vergezellen zanger Johnny Nash in 1972 tijdens een tournee door Engeland. Het land kent al sinds de jaren 60 een florerende Ska-cultuur en de optredens van het drietal vallen dan ook in goede aarde. De band lijkt even onderdak te vinden bij het CBS-label, maar wordt door labelbaas Chris Blackwell overgehaald om bij zijn platenmaatschappij Island te tekenen. Het blijkt een cruciale stap te zijn in de loopbaan van Bob Marley en zijn band. De Brit Chris Blackwell heeft al jaren goede contacten in Jamaica en lijkt vastbesloten om van (vooral) Bob Marley een nieuwe popster te maken.
Tekst gaat verder onder de video
Zippo
Terug in Jamaica duiken The Wailers meteen de studio om het album Catch A Fire op te nemen, dat in april 1973 uitgebracht wordt. De hand van Chris Blackwell is terug te zien in de instrumentatie die hij aan de Jamaicaanse basis toevoegt om het toegankelijker te maken voor een breed rock en poppubliek. Zoals het ook zijn idee is om er geen archetype reggaehoes omheen te doen, maar om de eerste oplage van de lp te verpakken in een reusachtige Zippo aansteker. De link met de blowcultuur van de reggae ligt voor de hand, maar het kan ook de hoes van een willekeurig rockalbum zijn. In tekstueel en muzikaal opzicht is het toch een echt reggaealbum, met van de straten van Kingston geschraapte songs als Concrete Jungle en Slave Driver.
Eric Clapton
Het album bezorgt de internationale carrière van The Wailers een vliegende start. In hetzelfde jaar 1973 komt de opvolger Burnin’ uit. Het album krijgt extra wind in de zeilen als niemand minder dan Eric Clapton het nummer I Shot The Sheriff covert en er prompt een van de grootste hits uit zijn loopbaan mee scoort. Het album bevat met Get Up, Stand Up een ander nummer waardoor Bob Marley altijd herinnerd zal worden. Het plotselinge succes heeft wel zijn prijs. Niet veel later vallen de oorspronkelijke Wailers uit elkaar. Zowel Peter Tosh en Bunny Wailer hebben in de jaren die volgen succes op eigen kracht. The Wailers wordt vanaf dit moment de naam voor de vaste begeleidingsband van Bob Marley.
Tekst gaat verder onder de video
No Woman, No Cry
De albums volgen elkaar daarna in moordend tempo op, alsof Bob Marley zich lijkt te realiseren dat zijn tijd op aarde heel beperkt is. Natty Dread uit 1974 is een nieuw topalbum met songs als Lively Up Yourself en No Woman, No Cry – een nieuwe klassieker in zijn oeuvre. Het wordt een wereldhit in de uitvoering zoals die de concertregistratie Live! uit 1975 te vinden is. Bob Marley and the Wailers hebben zich ontwikkeld tot een opwindende live act, die voor een groot deel gedragen wordt door het charisma van de zanger. In Nederland maken we daar kennis mee als het gezelschap in de zomer van 1976 optreedt in de Jaap Edenhal in Amsterdam. Het actuele album is dan Rastaman Vibration, met als een van de hoogtepunten het tegen het onrecht in Afrika gerichte War.
Aanslag
Hoewel Bob Marley veel op tournee is, verliest hij nooit het contact met zijn Jamaicaanse roots. Eind 1976 wordt hem dat bijna fataal als zijn huis in Kingston door een bende onder vuur wordt genomen waarbij de zanger en zijn echtgenote Rita gewond raken. Een politieke aanslag, blijkt later. Het zegt veel over de onverschrokkenheid van Bob Marley dat hij twee dagen later toch op het Smile Jamaica festival in Jamaica optreedt voor 80.000 bezoekers, met een geïmproviseerde begeleidingsband aangezien de echte Wailers zich liever schuilhouden.
Exodus
De aanslag noopt Bob Marley wel om uit te wijken naar Engeland. De ingrijpende ervaring klinkt luid en duidelijk door op het volgende album dat in 1977 de alleszeggende titel Exodus meekrijgt. In ditzelfde jaar ontdekt de zanger een gezwel aan zijn teen. Na een simpele ingreep die later veel te bescheiden blijkt te zijn, stort hij zich onvermoeibaar op nieuwe albums en tournees. In 1978 keert hij terug naar Jamaica, opnieuw voor een optreden op een festival. Tijdens het One Love Peace Concert nodigt hij de twee politieke rivalen van dat moment uit op het podium en laat hen een verzoenende hand schudden. Het is een historisch moment in de Jamaicaanse geschiedenis. De gebeurtenis is ook illustratief voor de status van de zanger.
Tekst gaat verder onder de video
Ahoy
Het laatste album van Bob Marley dat bij leven uitkomt, heet Uprising. Alsof hij zijn einde voelt naderen, is de toon ervan berustend en uitgesproken spiritueel. Een van de onbetwiste pareltjes van de plaat is het afsluitende Redemption Song. Bob Marley and the Wailers zijn op 23 juni 1980 nog in de Ahoy in Rotterdam te zien. Aan het begin van een Amerikaanse tournee, later dat jaar, zakt Bob Marley tijdens een potje joggen in elkaar. In het ziekenhuis wordt vastgesteld dat de kanker inmiddels uitgezaaid. Uiteindelijk blijkt de situatie hopeloos te zijn. Op 11 mei 1981 overlijdt Bob Marley, nog maar 36 jaar. Tien dagen later krijgt hij in Jamaica een staatsbegrafenis.
Legend
De nalatenschap van Bob Marley is immens. Al is het maar vanwege zijn schare van 11 kinderen en vele kleinkinderen waarvan er heel wat hun eigen weg in de muziek vinden, met in de eerste plaats Ziggy Marley. Het familiebedrijf beheert de muzikale erfenis van Bob Marley. Ze bestieren een studio in Jamaica en openden onlangs zelfs een vinylperserij. Onder de naam Marley is ook een hele range aan audioapparatuur geïntroduceerd, gemaakt van milieuvriendelijke grondstoffen. Toch blijft Bob Marley vooral de man van de muziek. Muziek die niets van z’n magie verloren heeft en teksten die nog altijd relevant zijn. Hij wordt telkens herontdekt door nieuwe generaties muziekliefhebbers. De instapplaat is doorgaans de compilatie Legend uit 1984, waarvan er inmiddels 25 miljoen exemplaren verkocht zijn. Het staat inmiddels meer dan 800 weken in de Amerikaanse albumlijst en meer dan 1000(!) weken in de Britse tegenhanger daarvan. Een aantal dat nog verder op zal lopen als begin dit jaar de biografische film Bob Marley: One Love in première gaat. Bob Marley is inmiddels groter dan het genre dat hem voortbracht.
Discografie:
Belangrijkste singles:
Boek:
Catch a Fire: The Life of Bob Marley door Timothy White
Documentaire:
Marley (2012) – door regisseur Kevin Macdonald
