50 jaar hiphop. De oerknal: “You rock and you don’t stop!”

Hiphop bestaat 50 jaar. De oerknal voor de inmiddels al decennia succesvolle, impactrijke en wijdvertakte hiphopcultuur, was een ‘Back To School Jam’ van grondlegger DJ Kool Herc, in de zomer van 1973 in een appartementengebouw in bakermat de Bronx in New York.

Feest

De flyer voor de ‘Back To School Jam’ die de 18-jarige Clive ‘DJ Kool Herc’ Campbell 11 augustus 1973 organiseerde, is met de hand getekend. Bovenaan staat in grote en cartooneske blokletters met gearceerde schaduwranden: ‘A DJ Kool Herc Party’. De jonge DJ organiseert het feest in de recreatieruimte van het appartementencomplex waar hij woont met zijn moeder en jongere zus – op het adres 1520 Sedgwick Avenue in de Bronx, New York. DJ Kool Herc, die zou uitgroeien tot founding father van hiphop, hoopt er genoeg geld mee te verdienen voor nieuwe kleding voor zijn zusje Cindy Campbell, aan de start van het nieuwe schooljaar. Het feest begint om 9 uur ’s en gaat door tot 4 uur ‘s ochtends, belooft de flyer. Mannen betalen 50 dollarcent, vrouwen de helft.

De DJ

Voor Kool Herc is het feest ook een uitgelezen kans om te laten horen waar hij afgelopen tijd als DJ mee heeft geëxperimenteerd. Tijdens het draaien van populaire platen van artiesten als funkpeetvader James Brown, The Incredible Bongo Band, Jimmy Castor en Booker T. & the M.G.’s, reageert het publiek op de dansvloer in zijn ervaring vaak het meest enthousiast op de ritmisch opzwependste stukjes en intermezzo’s, zoals drum en percussiesolo’s; soms nog wat opgejaagd door oppeppende kreten. De in Jamaica geboren Kool Herc, die zes jaar eerder met zijn gezin naar de Verenigde Staten is geëmigreerd, heeft een manier gevonden om die doorgaans kortdurende sensatie – het gaat vaak om een instrumenteel fragment in een nummer dat als geheel een andere toon en nadruk heeft – in zijn DJ-sets centraal te stellen. Hij isoleert de instrumentale stukjes – de ‘breaks’ – en verlengt deze door ze afwisselend op twee platenspelers in een ‘loop’ te laten horen, of ze samen te brengen met andere geïsoleerde muzikale fragmenten, en zo heel nieuwe, opzwepende beats en effecten te creëren. Dat is wat hij vanavond doet, voor een publiek dat uitzinnig reageert. Een goede vriend van Herc, en lid van zijn Herculoids-crew, pakt de microfoon tijdens de dj-set, en begint op de breakbeats speels en losjes wat zinnen te roepen. Namen van vrienden, wat opschepperij om indruk te maken op de dames, kreten om de dansvloer nog verder aan te moedigen: “You rock and you don’t stop!”

De MC

Coke La Rock, zoals hij zich zou gaan noemen, was dat eerste feest al een oervariant van een rapper – zonder dat hij het op dat moment doorhad of zo zou noemen. In de eerste jaren dat hiphop zich ontwikkelde, was de MC – de ‘master of ceremony’ –nog niet de superster die rappers uiteindelijk zouden worden. Hiphop draaide vooral om de dj’s en hun soundsystems en wie de beste draaitechniek, platenselectie, speakers, versterkers en show had van allemaal. De MC had een meer ondersteunende functie, als de gastheer die het feest live aanjaagde en de energie in stand hield. “Way back in the days when hip-hop began,” rapt KRS-One over dit prille begin van hiphop in het legendarische rapnummer South Bronx van zijn Boogie Down Productions uit 1986, “with Coke La Rock, Kool Herc and then Bam.” De vernieuwende manier waarop Kool Herc en Coke La Rock die avond hun set benaderen, wordt een cruciale inspiratiebron voor andere DJ’s, MC’s en hun crews, en en een blauwdruk voor hoe hiphop zich in de jaren erna zou manifesteren.

Oerknal

Het vormde de basis voor wat hiphopmuziek zou worden, en de officiële oerknal van wat in de decennia daarna zou uitgroeien tot een extreem succesvolle, impactrijke, en wereldwijd wijdvertakte cultuur en industrie. Hiphop bestaat uit meer dan alleen muziek, en diverse elementen die pijlers zouden worden van de cultuur, bestonden in enige vorm al voor het feest van Kool Herc in de Bronx. De in Jamaica geboren Herc zelf was geworteld in de voor hiphop en elektronische muziek cruciale Jamaicaanse muziekscene. Daar was hij al bijzonder gefascineerd geraakt door de levendige soundsystemcultuur met dj’s die in de microfoon hun pakkende teksten ritmisch op de beats legden, en de competitie tussen crews die met hun steeds verder verfijnde audio-installaties de anderen probeerden te overtreffen.

Live cultuur

In die eerste jaren was hiphop vooral een live-cultuur, een nog betrekkelijk lokaal fenomeen om van dichtbij mee te maken. Het ontwikkelde zich in eerste instantie buiten het zicht van de mainstream om, voor een jonge doelgroep die door de traditionele clubs en radiozenders niet bediend werd. De dansers die uitzinnig los gingen op de breaks zouden ze break-boys en break-girls noemen, in de volksmond b-boys en b-girls; breakdancers die elkaar uitdaagden met steeds nieuwe technieken en bewegingen. Het duurde letterlijk nog jaren voordat de eerste hiphop-albums en singles volgden, voor de media voorzichtig begonnen te schrijven over jonge DJ’s die in platenzaken geconcentreerd bakken doorzochten op zoek naar dat ene instrumentale stukje goud; over breakdance, of over de MC’s die op de breakbeats hun zinnen rapten. Toen jaren later hiphop voorzichtig de mainstream bereikte, en de eerste door DJ Kool Herc en Coke La Rock geïnspireerde rappers en DJ-crews hun muziek op plaat uitbrachten, en de eerste hits gescoord werden, waren de grondleggers van Sedgwick Avenue 1520 zelf al lang niet meer zo zichtbaar als in het begin.

Evolutie

Er waren tegenslagen – zoals een incident waarbij oervader DJ Kool Herc werd neergestoken – en de cultuur evolueerde snel. DJ’s onderscheidden zich van de grondleggers met nieuwe en watervlugge draaitafeltechnieken en schroefden de lat omhoog. MC’s begonnen hun teksten stevig voor te bereiden en op te schrijven, in plaats van het improviseren – ‘freestylen’ – waar Coke La Rock in eerste instantie zijn naam mee had opgebouwd. Terwijl generatiegenoten als Grandmaster Flash en Afrika Bambaataa succesvol de overstap maakten naar de muziekindustrie, waren DJ Kool Herc en Coke La Rock in 1980 nauwelijks meer zichtbaar. Herc had zich al enigszins teruggetrokken en werkte in een platenzaak toen de eerste officiële hiphop-hits gescoord werden. Maar de impact van wat hij in de beginjaren en die ene avond in zijn appartementengebouw neerzette, is er een die tot de dag van vandaag in de popcultuur daverend nadreunt. En het is die nalatenschap die dit jaar groots wordt gevierd.

50 jaar hiphop. “You rock and you don’t stop!”